W ostatniej części artykułów o pisaniu książek zastanawialiśmy się, czy pisać z planem, czy bez planu. Dlatego nie będę w tym miejscu powtarzać się, a zainteresowanych odsyłam do wpisu Planować, czy iść na żywioł? Teraz skupimy się na tym, jak zaplanować powieść, zaczynając od kilku istotnych punktów, które pomogą nam w tym zadaniu.
Główny temat powieści
Na początku planowania powinniśmy określić to, co chcemy przekazać czytelnikom. Wskazać, o czym jest nasza książka? O miłości, o walce o sprawiedliwość, a może wręcz przeciwnie? Wszystko zależy od efektu, jaki chcemy wywołać i od emocji, które chcemy wzbudzić. Czy naszym celem jest pokazanie obrzydliwej strony świata, czy raczej chcemy, by nasz czytelnik poczuł ulgę, radość, spełnienie lub poczuł motywację do działania?
Bohaterowie powieści
Musimy określić, kto będzie bohaterem lub bohaterami naszej opowieści. W końcu to oni są najważniejszym elementem naszej historii. Tworzymy więc główne postacie powieści. Określamy, kim są, jakie mają cechy, czym się kierują? I najważniejsze, dlaczego chcemy o nich pisać?
Główni bohaterowie potrzebują przeciwników, najlepiej wyrazistych, z osobowością. Przeciwnik, czyli antagonista musi być osobą, a nie ideą, czy siłą natury. To musi być osoba, najlepiej taka, która zapadnie w pamięć, a u czytelników wywoła równie mocne emocje, jak protagonista. Obaj mają swoje życie i swoje cele, mimo że odmienne.
Należy przeanalizować wprowadzone postacie pod kątem ich rozwoju w ciągu powieści. Jak ewoluują w miarę rozwoju fabuły i mają zrozumiałe motywacje oraz cel.
Opis świata przedstawionego
Jeżeli mamy już bohaterów, to musimy umieścić ich w jakiejś rzeczywistości. Już na etapie planowania musimy określić gdzie i kiedy toczy się akcja? Elementy rzeczywistości powinny być tak skonstruowane, aby odpowiadały prawdzie lub zasadom przez nas ustalonym (jeżeli myślimy o fantastyce). Opis świata przedstawionego w książce to okazja, by zbliżyć się do czytelnika. Pokazać mu kawałek świata bohaterów, do którego sami chcieliby wkroczyć lub odwrotnie, w którym nigdy nie chcieliby się znaleźć. Ważną rzeczą jest zmiana scenografii, gdyż przebywanie w tym samym miejscu mogłoby być dla czytelnika nużące. Realia książkowego świata warto pokazywać jak najwcześniej, jednak nie od razu. Dobrze stopniowo i niemal naturalnie kreślić tło wydarzeń, w miarę jak rozwija się akcja.
Jak zaplanować powieść? – Konflikt główny
Na etapie planowania powinniśmy też zdefiniować główny konflikt, który napędza fabułę. Każdy bohater potrzebuje bowiem celu, do którego dąży, pokonując po drodze przeszkody. Musimy wiedzieć jakie przeszkody stawia przed głównymi bohaterami los?
Cel, do którego dąży nasz bohater, powinien być mierzalny i realny. Zbyt wybujały lub abstrakcyjny nie będzie wystarczająco realny. Dlatego wybierz taki cel, do którego mógłby dążyć statystyczny Kowalski i który mógłby być jego celem np. uratowanie małżeństwa, odzyskanie dziecka, znalezienie miłości itp.
Struktura fabuły
Zdecyduj o strukturze swojej powieści. Jakie wydarzenia będą miały miejsce na przestrzeni całej książki? Co będzie katalizatorem danej sytuacji? W jakich okolicznościach nastąpi pierwszy punkt zwrotny i co z finałową kulminacją? Pamiętaj, że dobra struktura powieści obejmuje kilka kluczowych elementów, które sprawiają, że historia jest czytelna, przekonująca i angażująca dla czytelnika.
Oto kilka cech, które wskazują na dobrą strukturę powieści:
- Początek, czyli wprowadzenie czytelnika w świat powieści poprzez zaprezentowanie głównych postaci, miejsca akcji i konfliktu.
- Rozwój akcji, poprzez stopniowe budowanie napięcia, wprowadzanie kolejnych wydarzeń, konfliktów i zwrotów akcji, które doprowadzą do głównego punktu kulminacyjnego.
- Punkty kulminacyjne, czyli momenty w fabule, kiedy to konflikty osiągają najwyższe napięcie i decydujący wpływ na losy postaci.
- Zwroty akcji, które zaskakują czytelnika i utrzymują jego zainteresowanie.
- Rozwiązanie, inaczej zakończenie, które rozwiązuje główne konflikty i zapewnia czytelnikowi satysfakcję z ostatecznego rozwiązania historii.
- Struktura czasowa, czyli ułożenie wydarzeń w logiczny sposób, tak aby czytelnik mógł łatwo śledzić kolejność zdarzeń.
Wszystkie te elementy razem tworzą solidną strukturę powieści, która sprawia, że historia jest przekonująca i angażująca dla czytelnika.
Narracja, czyli punkt widzenia
Kolejną ważną do rozstrzygnięcia kwestią będzie wybór rodzaju narracji (pierwszoosobowa, trzecioosobowa, multipleksowa itp.) oraz punktu widzenia narratora. Narracja powinna być spójna, tak by poprowadziła czytelnika przez historię, zapewniając klarowność i płynność. Natomiast wybór odpowiedniego punktu widzenia narracji umożliwia czytelnikowi identyfikację się z głównymi bohaterami i głębsze zanurzenie się w historii.
Planowanie rozdziałów
Chcąc uzyskać odpowiedź na pytanie jak zaplanować powieść powinniśmy zacząć od zaplanowania jej mniejszych części, scen i rozdziałów. Zanim zaczniesz pisać, sporządź zarys rozdziałów i kluczowych wydarzeń dla każdego etapu fabuły. Rozdziały w książce mogą różnić się długością i strukturą w zależności od stylu autora oraz rodzaju książki. Ważne by każdy rozdział koncentrował się na jednym temacie lub wydarzeniu, przy czym może on zawierać jedną lub kilka scen, które budują ciąg wydarzeń i budują wątek fabularny. Sceny te powinny być logicznie powiązane i prowadzić do kontynuacji akcji.
Rozdział może obejmować jedną lub kilka różnych lokacji, w zależności od tego, jakie wydarzenia mają miejsce i jakie postacie są zaangażowane. Może również rozwijać wątki poboczne, które są ważne dla głównej fabuły lub postaci, ale nie dominują narracji głównej. Dobrze skonstruowany rozdział często prowadzi do punktu zwrotnego, który może być emocjonalnym szczytem lub kluczowym momentem w fabule. Ostatecznie, struktura rozdziałów zależy od stylu autora i specyfiki książki. Ważne jest, aby rozdziały były logicznie zbudowane, zapewniając czytelnikowi płynne przejście między nimi oraz ciągłość fabularną.
Jak zaplanować powieść? – Research
Jeśli potrzebujesz, przeprowadź badania lub zdobyć wiedzę specjalistyczną potrzebną do wiarygodnego opisania wydarzeń, lub świata to zacznij to robić, zanim zaczniesz pisać. Dobry research to skrupulatny proces wymagający krytycznego myślenia, analizy i organizacji. Wymaga określenia tematu badawczego, zebrania dostępnych informacji, wybrania i analizy zebranych danych oraz sformułowania wniosków.
Pisanie i edycja
Gdy dokładnie przemyśleliśmy i zaplanowaliśmy naszą powieść, wtedy przychodzi czas na pisanie. Pamiętaj, że planowanie jest procesem elastycznym i nie ma potrzeby sztywnego trzymania się raz ustalonego planu. Możemy go modyfikować w miarę postępów w tworzeniu powieści.
Oczywiście powyższy artykuł nie wyczerpuje tematu, lecz zawiera ogólne wskazówki jak zaplanować powieść? Każdy pisarz może mieć swoje podejście do planowania, dlatego dostosuj powyższe informacje do swoich potrzeb i stylu pisania.
Zobacz: Pisanie książki. Jak zacząć?
