W dniu 23 marca 2023 r. prezydent RP odpisał ustawę wprowadzającą ważne zmiany w Kodeksie Pracy. Oprócz regulacji dotyczącej pracy zdalnej zawierają one poprawki wynikające z wdrożenia dwóch dyrektyw unijnych. Zmiany te dotyczyły przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Wykaz wszystkich zmian w KP, które weszły w życie 7 kwietnia, zostały wyszczególnione poniżej.
Zmiany dotyczące stosunku pracy
Zmiany w przepisach prawa pracy dotyczą m.in. umów zawieranych na okres próbny, czy umowach na czas określony. W przypadku tych drugich umów pracodawca musi podać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie takiej umowy. Natomiast w przypadku umów o pracę, pracodawca nie może prowadzić przygotowań do rozwiązania umowy, bez wcześniejszego wypowiedzenia stosunku pracy.
Kolejne przywileje pracownicze dotyczą obowiązku informowania pracownika o wszystkim, co dotyczy stosunku pracy. Nie ma znaczenia, czy świadczenie pracy odbywa się na miejscu, czy zdalnie, w Polsce, czy za granicą, dla pracowników oddelegowanych do pracy w innym państwie.
Pracodawca ma obowiązek informowania o wolnych stanowiskach pracy oraz o możliwościach awansu. Równocześnie przewidziane są sankcje dla pracodawcy za zaniedbanie obowiązku informacyjnego oraz za nieudzielenie pracownikowi odpowiedzi na złożony przez niego wniosek dotyczący pracy.
Pracownik ma prawo do zatrudnienia na innej podstawie u różnych pracodawców oraz do przejścia na inne formy zatrudnienia. Może on zawnioskować o zmianę rodzaju umowy o pracę na czas nieokreślony, zmianę rodzaju lub czasu pracy, lub o zmianę warunków pracy.
Pracodawca, o ile organizuje szkolenia, musi to zrobić na własny koszt i w miarę możliwości w godzinach pracy pracownika. Jeżeli szkolenie odbywać się będzie poza normalnymi godzinami pracownika, wówczas zostaną one zaliczone do czasu pracy.
Przerwy w pracy i zwolnienia
Sporo zmian dotyczy czasu pracy i to zarówno w zakresie krótkich przerw, jak i przyznawanych urlopów.
Według nowego KP, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, wówczas przysługuje mu 15-minutowa przerwa w pracy. Jeżeli czas pracy jest dłuższy niż 9 godzin, wtedy pracownik ma prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy. Gdy pracuje dłużej niż 16 godzin, zyskuje prawo do kolejnej przerwy, trwającej co najmniej kwadrans. Przerwy te wliczane są do ogólnego czasu pracy.
Pracownik otrzymał również prawo do zwolnienia z pracy z powodu działania siły wyższej. Przyznawane jest ono w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli natychmiastowa obecność pracownika jest konieczna i wymagana. Długość tego zwolnienia wynosi 2 dni lub 16 godzin, a za czas zwolnienia przysługuje 50% wynagrodzenia.
Dodatkowo przysługuje pracownikowi prawo do 5-dniowego, niepłatnego urlopu opiekuńczego. Przysługuje on osobie zatrudnionej na umowie o pracę. Nie dotyczy osób na umowach cywilnoprawnych. Urlop opiekuńczy udzielony może być w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym. Oczywiście o ile osoba ta wymaga opieki lub wsparcia ze względów medycznych.
Zmiany w zakresie uprawnień rodzicielskich
Zmiany dotyczą też zasad korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem. Między innymi zmian w zakresie urlopów wychowawczych oraz łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. Ustalono też nowy wymiar urlopu rodzicielskiego dla pracowników, którzy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej lub występujących o adopcję dziecka.
Nowa długość urlopu wychowawczego wynosi 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 43 tygodnie, w przypadku porodu mnogiego. W przypadku urodzenia dziecka niepełnosprawnego czas tez wydłuża się odpowiednio do 65 i 67 tygodni.
Pracodawca jest zobowiązany dopuścić pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu wychowawczego itp. do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli to nie jest możliwe, wówczas na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu. Oczywiście na warunkach nie mniej korzystnych od dotychczasowych.
Poza tym pracownik wychowujący dziecko do lat 4 musi wyrazić zgodę na prace w godzinach nadliczbowych. Natomiast pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia może złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o zastosowanie do niego elastycznej organizacji pracy.
To oczywiście nie wszystkie zmiany w Kodeksie Pracy. Zainteresowanych odsyłam do źródła.
